Ameritrash, czyli gry planszowe w stylu Amerykańskim – Co musisz wiedzieć

Ameritrash jest pojęciem które bardzo często pojawia się na forach i blogach o tematyce gier planszowych. Jest to jedno z najszerszych pojęć które stosuje się do określania kategorii gier planszowych, drugim z pojęć są gry w stylu europejskim, pieszczotliwie w Polsce nazywane eurosucharami. W tym wpisie jednak skupię się tylko na pojęciu Ameritrash. Chcę jednak zastrzec jedną rzecz. Style gier planszowych powoli się zacierają, coraz więcej gier posiada cechy należące do kilku stylów. Tym samym wszystko co tutaj napisałem jest moim subiektywnym spojrzeniem na tematykę gier w stylu Amerykańskim. Jestem natomiast otwarty na dyskusje i z chęcią odpowiem na wszelkie pytania w komentarzach pod postem. Na samym końcu wrzucę także parę linków którymi się posiłkowałem w celu zdobycia trochę szerszej wiedzy o stylach gier planszowych – warto się także do nich odnieść.

Ameritrash – co to właściwie jest?

Gry w stylu amerykańskim są pozycjami w których najważniejszy jest klimat oraz tematyka. To jest najbardziej popularna, obiegowa definicja jednak postaram się ją trochę bardziej sprecyzować. Ameritrash stawia na pierwszym miejscu temat gry planszowej, na przykład walkę z zombie, podbój kosmosu lub walki gladiatorów. Cała mechanika gry jest najczęściej podporządkowana temu aby jak najlepiej przekazać graczom nastrój panujący na planszy.

Nazwa pochodzi z określenia którego zaczęli używać gracze na forach określając gry w których pierwsze skrzypce gra właśnie klimat oraz tematyka, a nie mechanika. Z czasem jednak nawet fani gier typu amerykańskiego zaczęli używać tego określenia i straciło ono na negatywnym znaczeniu. Ja tam jednak wolę pojęcie gry tematyczne albo właśnie gry w stylu amerykańskim.

Ważnym aspektem o którym warto wspomnieć jest to że gry mogą czerpać z różnych stylów i przenikać przez siebie. Chodzi o to co jest najważniejsze w danej pozycji – jeżeli są to emocje i klimat, mamy do czynienia z Ameritrash. Różne elementy nie są stałe dla danego stylu, kostki przykładowo ochoczo wykorzystywane w grach amerykańskich są też stosowane w dziesiątkach dobrych, typowych eurosucharów, przykładowo w takich grach jak Roll for the Galaxy lub Seassons. Nie można więc zakładać że każda gra z kościami to Ameritrash.

Nie należy przez to rozumieć że gry Ameritrash mają za zadanie w jakiś sposób prezentować realizm. Mogą, ale nie to jest ich celem. W Ameritrash najważniejsze są zawsze emocje, wynikają one często z losowości o której napiszę więcej w następnym akapicie. Gry mające za zadanie w jak największym stopniu prezentowanie realistycznych wydarzeń oraz sytuacji są oczywiście grami wojennymi.

Ameritrash – losowość nie dla każdego

Ważną cechą gier Ameritrash jest wyjątkowo duża losowość która ma na celu symbolizowanie działań i ryzyka podejmowanego przez nasze postacie. Najczęściej jest to symbolizowane za pomocą kości, jak na przykład w Posiadłości Szaleństwa gdzie każda trudniejsza czynność wykonywana przez naszą postać musi być poprzedzona testem umiejętności. Im bardziej nasza postać jest wyspecjalizowana w danej czynności (przykładowo w walce) tym mamy większą szansę na sukces. W tym przypadku każdy dodatkowy punkt umiejętności to dodatkowa kość w rzucie.

Nie należy oczywiście myśleć że każda gra Amerykańska to Ameritrash, tak naprawdę na całym świecie są tworzone gry tematyczne, przykładowo w Polsce nie dawno doczekała się premiery bardzo dobra gra traktująca o oblężeniu zamku, czyli Wygnańcy: Oblężenie która to została zaprojektowana przez Polaka oraz wydana przez polskie wydawnictwo. Jest to bardzo dobra gra w stylu amerykańskim 🙂

A co ciekawe Wygnańcy: Oblężenie nie jest idealnym przedstawicielem stylu gier Amerykańskich z uwagi na niewielką raczej losowość. Jednak ciężko będzie ją podpiąć pod każdy inny styl gry więc w moim odczuciu najbliżej jej właśnie do Ameritrash.

Ameritrash – cechy szczególne

No i już wiemy co to jest ameritrash, więc teraz wymienię pięć cech szczególnych które powinien posiadać tytuł aspirujący do stylu amerykańskiego.

1. Wyraźnie określona tematyka

Najważniejsze w ameritrash jest ściśle określona tematyka gry w której dzieje się akcja. Kiedy w eurosucharach tematyka jest najczęściej pretekstem do mechaniki, to właśnie w ameritrash mechanika gry jest dopasowana w taki sposób aby idealnie przekazać emocje w grze które są bezpośrednio powiązane z tematem gry. Obojętnie czy są to macki Cthulhu czy też polowanie na Frodo, mechanika jest dopasowana do tematyki.

2. Zdecydowane nastawienie na interakcje oraz relacje między graczami

Kiedy dużo eurosucharów omija interakcję szerokim łukiem, to w ameritrash interakcja jest jednym z warunków stworzenia klimatu i emocji w grze. To właśnie najczęściej interakcja jest główną osią wokół której obraca się gra – wyobraźcie sobie Spartacusa bez walk między graczami lub Twilight Imperium bez wojen. To właśnie także brak większej interakcji w Scythe wykreśla tą grę z elitarnego grona gier Ameritrash. Oczywiście nie jest to jedyny powód, jednak interakcja jest bardzo ważna w Ameritrashach.

Ta zasada może nie zawsze obowiązywać w grach kooperacyjnych, gdzie mimo wspólnego podejmowania decyzji, niewiele mechanizmów zawartych w grach służy do bezpośredniej interakcji między graczami. Dobrym przykładem będzie Horror w Arkham Gra Karciana która to swoim mechanizmem raczej sprzyja indywidualistom w danej dziedzinie a nie graczom zespołowym. Chodzi mi o to że w kooperacjach ameritrash każdy gracz przejmuje jakąś rolę i na przykład jeżeli ja jestem specem od walki, to Ola zajmuje się rozwiązywaniem wskazówek.

Co ciekawe sporo bardzo dobrych gier kooperacyjnych w stylu amerykańskim mają w ramach rozgrywki gracza lub graczy będących Zdrajcami, czyli postaciami które w tajemnicy przeszkadzają drużynie i mają swój własny cel do osiągnięcia. Oczywistymi przykładami gier z motywem zdrajcy będzie oczywiście Battlestar: Galactica oraz Martwa Zima.

3. Asymetryczne strony konfliktu

Bardzo ważny aspekt. Ameritrash słynie z asymetryczności, czyli każda strona konfliktu ma totalnie inne założenia rozgrywki, często także inne cele prowadzące do zwycięstwa. Dobrym przykładem pod tą tezę są dwie gry planszowe w stylu amerykańskim które ostatnio zyskały grono wiernych wyznawców – Wojna o Pierścień oraz Star Wars Rebelia. Obie gry, jakże inne w założeniach, posiadają te same cechy które oznaczają dobrego Ameritrasha, w tym przypadku maksymalnie różniące się strony konfliktu.

Ta cecha dotyczy też gier kooperacyjnych należących do stylu amerykańskim. Wystarczy wspomnieć tylko Posiadłość Szaleństwa lub Warhammer Quest: Gra Przygodowa i każdy się chyba zgodzi że gra różnymi postaciami w takich grach kooperacyjnych znacznie zmienia wrażenia z rozgrywki.

4. Duża losowość

Losowość ma za zadanie wpływać na niepowtarzalność rozgrywki oraz dodać trochę więcej emocji do gry. Duży wskaźnik losowości, czy to za pomocą rzutów kości czy też dociąganie kart symbolizujących zagrożenie o różnym stopniu trudności. Możliwe jest też dociąganie żetonów z pojemnika które symbolizować mają to w jaki sposób udał nam się dany test umiejętności – i znowu idealnym przykładem wykorzystania tej mechaniki jest Horror w Arkham LCG.

5. Złożone zasady gry

Nie chodzi o poziom trudności, chociaż często Ameritrash nie należą do najłatwiejszych gier. Chodzi o pewną warunkowość zasad oraz to że często zmieniają się w trakcie gry. Podczas gdy eurosuchary mają najczęściej stałe zasady od początku do końca (chociaż są wyjątki jak na przykład Fluxx), to dobry Ameritrash może zmienić zasady po jednym dociągnięciu kart. Dobrym przykładem jest tutaj Posiadłość Szaleństwa. W tej grze na początku gry … nie znamy celu do jakiego dążymy. W trakcie biegu wydarzeń, cel gry może się pojawiać i zmieniać nawet kilkukrotnie.

Ciągnąc dalej ten przykład – postać ranna w Posiadłości Szaleństwa traci automatycznie jedną akcję, a postać niepoczytalna zmienia swój cel gry i w pewnym sensie odczepia się od drużyny i zaczyna działać tylko na siebie – chociaż znowu cele szaleńca mogą być skrajnie różne. Rozumiecie o co chodzi?

Ameritrash – Przykłady gier

Żeby jeszcze bardziej uściślić czym jest ameritrash, przygotowałem kilka przykładów z krótkim tekstem dlaczego właśnie te gry należą do ulubionego przeze mnie stylu. Myślę że dzięki takiemu porównaniu wszyscy po lekturze artykułu będą w stanie łatwo określić czy gra jest w stylu amerykańskim czy europejskim.

Wojna o Pierścień

Must have każdego fana stylu amerykańskiego oraz Władcy Pierścieni. Gra posiada wszystkie 5 cech typowego ameritrasha które wcześniej wymieniłem. Jest Asymtetryczna, zarówno siły ciemności jak i dobra są absolutnie różne w rozgrywce. Jest losowa, zarówno walki jak i szukanie pierścienia to pojedynek na kości. Jest złożona, zasady gry modyfikują się przynajmniej raz, kiedy Frodo da radę dojść do Mordoru, ma potężną i wyraźną tematykę (chyba nie muszę tego wyjaśniać) oraz jest nastawiona na interakcję między graczami. Gra jest zaprojektowana dla dwóch graczy, zasady dla trzech i czterech osób lepiej odpuścić. Gra działa bardzo słabo w innej konfiguracji niż dwóch graczy.

Horror w Arkham Gra Karciana

Nasz konik i jedna z najbardziej ogrywanych przez nas gier kooperacyjnych ostatnich tygodni. W podstawce jest możliwa gra tylko we dwójkę, na każdą kolejną parę badaczy potrzeba dodatkowego egzemplarza gry. Gra znowu posiada wszystkie cechy typowej gry w stylu amerykańskim. Wyraźnie określona tematyka powiązana z kampanią która jest zawarta z podstawką starczy na wiele godzin dobrej rozgrywki. Asymetryczność polega na budowaniu talii umiejętności postaci w ramach wymagań które posiada każdy z poszukiwaczy. Każdy też poszukiwacz ma swoje unikalne umiejętności oraz statystyki sugerujące wybrany styl gry. Interakcja z umiejętności i zasad gry jest niewielka, ale bez współpracy i podziału obowiązków nie da się po prostu wygrać. Losowość wynika z draftu oraz losowania żetonów chaosu które symbolizują nasz sukces lub porażkę przy testach umiejętności. No i zasady gry które zmieniają się w zależności od kart w grze, aktywnej karty aktu lub karty tajemnic, a w tym przypadku zasady i cele gry mogą się zmienić nawet przez działania w poprzednich aktach.

Warhammer 40000 Zakazane Gwiazdy

Gra której niedługo nie będzie na polskim rynku, a wielka szkoda bo jest to idealny przedstawiciel ameritrash z potężną tematyką i świetną mechaniką. Także posiada wszystkie wymienione wcześniej cechy dobrej gry w stylu amerykańskim. Jest losowa przez rzuty kości, asymetryczna dzięki różnym stron konfliktu, standardowo zresztą dla Warhammera. Zasady gry mogą się zmieniać przez zagrywane karty w trakcie bitew. No i interakcja, Warhammer 40000 to wieczna wojna więc interakcji będzie tutaj dostatek.

Dracula Trzecia Edycja

I kolejna bardzo dobra gra będąca w tematyce gier tematycznych 🙂 Posiada wszystkie cechy dobrego Ameritrasha. Bardzo asymetryczna, jeden gracz jest wampirem i ma absolutnie inne zasady gry niż łowcy wampirów. Bardzo wyraźnie tematyczna i klimatyczna, w moim subiektywnym odczuciu jedna z bardziej klimatycznych gier planszowych dostępnych w Polsce. Losowość nie należy do największych bo polega na dociąganiu kart wydarzeń, ale może być akceptowalna. Zasady gry także mogą się zmieniać w zależności od sytuacji na planszy. No i interakcja jest wyraźna jeżeli gracze muszą złapać gracza który jest Drakulą zanim on zawładnie światem.

Nie wszystko Amerykańskie co ma figurki

Bardzo często gry mają cechy różnych stylów, coraz częściej powstają gry posiadające cechy hybryd, o nich napiszę kiedyś indziej. Specjalnie też nie uwzględniałem w cechach produktów figurek. Kiedyś właśnie figurki były wyznacznikiem klimatycznej gry w stylu amerykańskim, teraz coraz więcej eurosów zaczyna korzystać z figurek które zastępują wcześniejsze drewniane klocki. Oczywiście chodzi mi tutaj o takie gry jak Scythe oraz Cry Havoc które bardzo by chciały być grami w stylu amerykańskimi ale bliżej im do gier w stylu europejskim. Zresztą wiele dobrych gier w stylu amerykańskim nie posiada żadnych figurek (Horror w Arkham LCG, Martwa Zima, Warhammer Quest). Więc przy określaniu stylu gry dzisiaj totalnie nie zwracamy uwagi na to czy są tam figurki.

Słowo na koniec

Nie ukrywałem że ameritrash, czyli gry planszowe w stylu amerykańskim należą do mojego ulubionego stylu. Uwielbiam dobry klimat i emocje wynikające z interakcji. Lubię dreszczyk wynikający z rzutu kośćmi. Gry w stylu amerykańskim to najczęściej pozycje na które zawsze znajdę czas. Mam nadzieję że ten artykuł pomoże Wam w określaniu jakie gry należą do uwielbianego przeze mnie stylu amerykańskiego. Jak pisałem na początku, nie ze wszystkim musicie się zgadzać i jestem otwarty na dyskusję. A poniżej umieszczam kilka linków dla osób które chcą dowiedzieć się czegoś więcej. Niestety źródła które tu zamieszczam są w języku angielskim.

Wyjaśnienie terminu gier tematycznych na Board Game Geek – główna strona wyjaśniająca czym są Ameritrash na Board Game Geek

Gry Tematyczne na Board Game Geek – gry oznaczone jako tematyczne, czyli właśnie Ameritrash na Board Game Geek. Nie ze wszystkimi pozycjami się zgodzę, ale jest to dobry punkt odniesienia

Czym jest gra w stylu amerykańskim? – szczegółowa analiza zagadnienia Ameritrash przez użytkownika Jezztek

Fortressat – zagraniczny blog którego tematyka skupia się tylko na grach w stylu Amerykańskim