Gundam – Co to i ile jest anime z kultowymi robotami?

Gundam to potężna marka anime, która od lat cieszy się niesłabnącą popularnością w Japonii, a także na całym świecie. Seria zapoczątkowała nurt mecha-ficiton określany mianem „Real Robot”, cechujący się bardziej realistycznym ujęciem gigantycznych robotów, osadzonych w świecie konfliktów zbrojnych. Gundam słynie nie tylko z widowiskowych anime, ale również z figurek i modeli robotów, które stanowią gratkę dla kolekcjonerów.

Rozległość uniwersum Gundam może jednak przytłaczać nowicjuszy, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z tą kultową franczyzą. Dlatego też, aby zrozumieć jej fenomen, warto poznać podstawowe informacje, takie jak terminologia czy linie czasowe. Szczególnie istotne jest to teraz, gdy premiera najnowszej odsłony – Mobile Suit Gundam: The Witch from Mercury – ponownie rozbudziła entuzjazm fanów. A jeżeli już wiecie kim jest gundam, to napiszcie w komentarzu, który jest Wasz ulubiony i dlaczego. Mój osobiście to Gundam Freedom oraz Freedom Destiny z serii Seed (który jest na okładce tego wpisu powyżej).

Czym jest Gundam?

Nazwa Gundam ma korzenie militarne. Początkowo rozważano nazwy Guntank i Gundom (łączącą słowa „gun” – pistolet i „dom” – wolność). Ostatecznie twórca serii, Yoshiyuki Tomino, zdecydował się na Gundam, które miało odzwierciedlać zarówno potęgę broni palnej, jak i moc samych robotów, zdolnych powstrzymać całe współczesne armie. Akcja większości anime i mang z uniwersum Gundam rozgrywa się w futurystycznej rzeczywistości, gdzie kluczową rolę w konfliktach zbrojnych odgrywają gigantyczne roboty bojowe – mobile suity. To właśnie za ich sterami zasiadają piloci, tocząc bitwy o olbrzymiej skali. Warto zaznaczyć, że Gundam to jedynie szczególny typ mobile suita. W tych anime nie raz pojawiają się bardziej pospolite mechy jak np. dobrze znane fanom Zaku.

Czym wyróżnia się Gundam?

W bogatej mitologii Gundam znajdziemy wyspecjalizowane mobile suity o nazwie Gundam. Charakteryzują się one zazwyczaj większą zaawansowaniem technologicznym i odpornością. Pierwszym Gundam w historii franczyzy był RX-78-2 (pieszczotliwie w fandomie nazywany Dziadkiem), którego pilotował młody Amuro Ray. Gundamy można odróżnić od standardowych mobile suitów przede wszystkim po wyglądzie, często nawiązującym do estetyki RX-78-2. Mowa o dominującej kolorystyce biało-niebieskiej oraz charakterystycznej płetwie w kształcie litery V na głowie. Oczywiście zdarzają się wyjątki, jednak taki schemat wizualny ułatwia rozpoznanie Gundamów. Warto pamiętać, że pilotujący te maszyny żołnierze nie sterują robotami w sposób telepatyczny. Mimo braku sztucznej inteligencji na miarę Transformersów, niektóre mobile suity potrafią się transformować. Przykładem jest Wing Gundam, który może przełączyć się w tryb przypominający samolot odrzutowy.

Nowy Typy i powaga tematyki

Kolejnym istotnym pojęciem w świecie Gundam są „Nowe Typy” (ang. Newtype). Termin ten odnosi się do ludzi o ponadprzeciętnych zdolnościach biologicznych, niekiedy graniczących z umiejętnościami telepatycznymi. Przykładem Nowego Typu jest wspomniany wcześniej Amuro Ray, którego wyjątkowa percepcja przestrzenna znacznie ułatwia mu pilotowanie Gundama. W uniwersum Gundam SEED odpowiednikiem Nowych Typów są „koordynatorzy”. Mimo futurystycznych elementów, anime z serii Gundam charakteryzują się poważną i mroczną tonacją. W odróżnieniu od lżejszych produkcji mecha, takich jak stworzony głównie w USA Voltron, który w 2016 roku doczekał się cudownego odświeżenia serii, twórcy Gundam nie stronią od ukazywania brutalności i okrucieństw wojny.

Szczerze mówiąc, dla serii Gundam znacznie bliżej do brutalnej i mrocznej rzeczywistości Armored Core 6 czy też bardziej rzeczywistej wojny na mechy z serii Mechwarrior. Często poruszane są również kwestie filozoficzne i natury ludzkiej, co prowadzi do porównań Gundam do kultowych franczyz science fiction: widowiskowego Star Wars i bardziej refleksyjnego Star Trek. Właśnie ta głębia tematyczna oraz emocjonujące historie sprawiły, że Gundam stał się kamieniem milowym japońskiej popkultury. Popularność serii owocuje powstawaniem realistycznych replik słynnych mobile suitów, które zachwycają fanów na całym świecie.

Ile jest anime z serii Gundam?

Jak się okazuje, wszechświat Gundam jest zaskakująco obszerny i składa się z wielu linii czasowych. Pomińmy jednak wszelkie spin-offy pokroju SD Gundam czy Build Fighters. Koncentrując się na głównym nurcie serii, czyli pomijając wszelkie dodatkowe produkcje, możemy mówić o prawie 30 serialach anime i OAVach z Gundam. Dlatego też o samych serialach i anime Gundam przygotuję oddzielny artykuł, bo nie chcę by ten był po prostu za długi. Trzeba też przyjąć, że znaczna część anime z serii Gundam nie jest ze sobą powiązane niczym innym, niż samymi robotami. Wyjątkiem mogą być takie serie jak Seed oraz Seed Destiny, które są ze sobą bezpośrednio powiązane.

Aby lepiej zrozumieć tę liczbę, warto przyjrzeć się bliżej liniom czasowym:

• Universal Century: To tutaj rozgrywa się zdecydowana większość historii Gundam, w tym oryginalny serial Mobile Suit Gundam. Przez długi czas fabuły osadzano właśnie w tej linii czasowej. Dopiero później powstały pierwsze serie w alternatywnych światach.
• Pierwsze alternatywne linie czasowe: Przełomem okazał się Mobile Fighter G Gundam. Serial ten bardziej przypominał shonenową opowieść o walce niż poważną serię mecha z gatunku „Real Robot”. Akcja rozgrywała się w zupełnie nowym świecie. Następnym krokiem było kultowe
• Mobile Report Gundam Wing, również osadzone w odrębnej ciągłości czasowej. Podobnie postąpiono z kolejnymi seriami.
• Turn A Gundam: Ciekawym przypadkiem jest Turn A Gundam. Akcja tego serialu toczy się w świecie, w którym wydarzenia ze wszystkich poprzednich serii somehow miały miejsce.
• Cosmic Era: Inną rozwiniętą linią czasową jest „Cosmic Era”, zapoczątkowana przez Mobile Suit Gundam SEED. Ta seria wraz z kolejnymi produkcjami okazała się bardzo popularna i doczekała się wielu kontynuacji.
• Mobile Suit Gundam 00: Choć cenione Mobile Suit Gundam 00 nie posiada rozbudowanej linii czasowej z wieloma seriami, doczekało się filmu kontynuującego historię (podobnie jak Gundam Wing). Można je traktować jako zmodernizowaną wersję klasycznego Gundam.

Oczywiście, wspomniano już o spin-offach, takich jak seria SD Gundam. SD oznacza „super deformed”, co doskonale obrazuje, jak potraktowano tu roboty. Zamiast gigantycznych maszyn bojowych, mamy do czynienia z małymi, prawie czującymi robotami o karykaturalnych kształtach. Produkcje te, jak na przykład SD Gundam Force, są zazwyczaj lekkie i komediowe, odchodząc od mrocznego klimatu typowego dla Gundam. Swoją własną linię czasową posiadają również Build Fighters. Seriale te czerpią pomysł z rzeczywistych modeli Gundam i przenoszą je do świata anime, tworząc niesamowite i unikalne projekty. To właśnie one stanowią podstawę najpopularniejszego i najbardziej dochodowego aspektu marki – figurek i modeli kolekcjonerskich.

Gunpla – esencja kolekcjonerstwa w świecie Gundam

Od czasu premiery pierwszego serialu, uniwersum Gundam niezmiennie towarzyszy bogata oferta figurek, modeli plastikowych i innych gadżetów dla fanów. Najbardziej rozpoznawalnym elementem tego zjawiska są Gunpla, czyli zestawy do samodzielnego składania figurek mobile suitów (od połączenia słów Gundam i plastic). Gunpla występują w różnych „klasach”, które decydują o stopniu skomplikowania budowy i oczywiście cenie. Do najłatwiejszych i najtańszych należą niewielkie figurki z serii SD oraz podstawowe zestawy First Grade (istnieją też linie takie jak Gundam Converge, oferujące równie uproszczone modele). Kolejne stopnie wtajemniczeniu to High Grade, Master Grade, Real Grade i zwieńczenie dzieła – Perfect Grade. Ten ostatni poziom wymaga od fanów największych nakładów finansowych i poświęcenia czasu, oferując jednocześnie najbardziej szczegółowe i dopracowane modele. Budowanie Gunpla to doskonały sposób na wejście w świat Gundam. Własnoręczne złożenie figurki pozwala fanom na odtworzenie kluczowych bitew z poszczególnych anime. Z kolei posiadanie ulubionego mobile suita w postaci modelu z pewnością podkręci emocje podczas oglądania kolejnych odcinków. Oczywiście, dla początkujących fanów inwestycja w kosztowny zestaw Perfect Grade czy nawet Master Grade może być zbyt dużym krokiem. Na szczęście producenci oferują szeroki wybór modeli High Grade, a nawet SD, przedstawiających najpopularniejsze mobile suity.