Pustynia Talatan w północno-zachodnich Chinach przez lata była symbolem skrajnej degradacji środowiska. Obszar w prowincji Qinghai był niemal całkowicie pozbawiony roślin, regularnie nawiedzany przez silne wiatry niosące piasek, a rolnicy i pasterze z pobliskich wiosek zmagali się z postępującą suszą i brakiem pastwisk. Mało kto przypuszczał, że to właśnie tutaj powstanie jeden z najbardziej niezwykłych projektów ekologicznych na świecie. Instalacja milionów paneli fotowoltaicznych — początkowo planowana wyłącznie jako inwestycja energetyczna — zapoczątkowała proces, który całkowicie odmienił krajobraz. Talatan z pustkowia zamienił się w zieloną oazę, a eksperci mówią dziś o „cudzie ekologicznego odrodzenia”.
Proces przemiany rozpoczął się w 2011 roku, kiedy spółka Huanghe Hydropower rozpoczęła budowę ogromnego parku fotowoltaicznego. Prowincja Qinghai charakteryzuje się jednym z najwyższych poziomów nasłonecznienia w Chinach, dlatego była idealnym miejscem dla rozwoju energetyki solarnej. Z czasem do projektu dołączyło 68 przedsiębiorstw, a łączna moc podłączonych do sieci instalacji przekroczyła 17,7 gigawata. To jednak, co stało się pod panelami, zaskoczyło nie tylko inżynierów, ale przede wszystkim lokalnych mieszkańców. Grunt, wcześniej wysuszony i podatny na erozję, zaczął zachowywać wilgoć. Cień rzucany przez panele obniżał temperaturę podłoża, ograniczał parowanie i zmniejszał siłę wiatru. W efekcie w miejscach, gdzie wcześniej nie rosło prawie nic, zaczęła kiełkować trawa. Cały proces został dokładnie opisany w tym raporcie.
Dla mieszkańców takich jak Li Qixiang z wioski Xiahelesi był to przełom. Wcześniej pasterze musieli wypędzać owce daleko poza wieś, a i tak trawa stawała się coraz rzadsza. Koszty dokarmiania zwierząt rosły, a wydajność hodowli spadała. Po pojawieniu się paneli sytuacja zmieniła się radykalnie. Powierzchnia pod instalacjami stała się naturalnym pastwiskiem, na którym owce mogą wypasać się przez większą część roku. Zwierzęta chętnie korzystają z cienia paneli, co chroni je przed upałem, a roślinność, dzięki ograniczonej erozji, rośnie gęsto i zdrowo.
Efekt nie był dziełem przypadku. Jak wyjaśnia Chen Lihong, pierwszy sekretarz wioski, instalacje fotowoltaiczne wpływają na środowisko na kilka sposobów. Kondensacja wodna powstająca w procesie produkcji energii, regularne czyszczenie paneli, zacienienie gleby i redukcja wiatru tworzą sprzyjający mikroklimat. W miejscu, gdzie jeszcze niedawno dominował piasek, dziś rośnie ponad 118 tysięcy ton trawy rocznie — wystarczająco, by wyżywić nawet 200 tysięcy owiec. Nic więc dziwnego, że jakość mięsa i wełny z Talatanu jest wysoko ceniona przez kupców.
Co ciekawe, bujna roślinność początkowo stanowiła dla operatorów parku wyzwanie. Zbyt wysokie trawy mogły ograniczać dostęp światła do paneli, a ich wysuszone łodygi stwarzały ryzyko pożaru. Początkowo zatrudniano pracowników do ich ręcznego koszenia. Szybko jednak zrozumiano, że natura sama może rozwiązać ten problem — to wtedy po raz pierwszy połączono działalność energetyczną z hodowlą zwierząt. W 2020 roku powstały ekologiczne pastwiska, a park zaczęto traktować nie tylko jako źródło energii, ale także jako przestrzeń rolniczo-hodowlaną. Dziś żyje tu ponad 4 tysiące owiec, a pasterze wypasają je bez żadnych opłat.
Ten model stał się inspiracją dla innych regionów. Tam, gdzie do tej pory walczono z degradacją środowiska wyłącznie poprzez sadzenie drzew czy budowę zapór wiatrowych, teraz analizuje się potencjał paneli słonecznych jako narzędzia przywracania równowagi ekologicznej. Talatan udowodnił, że energetyka odnawialna może pełnić podwójną rolę: dostarczać czystą energię i jednocześnie regenerować tereny zdegradowane. To właśnie dlatego naukowcy mówią o tworzeniu „ekosystemów solarnych” — nowych form współistnienia technologii i natury.
Warunki klimatyczne Talatanu są wyjątkowo trudne: ekstremalne amplitudy temperatur, silne wiatry, znikome opady i gleba uboga w składniki odżywcze. Tym bardziej niezwykłe jest, że instalacja paneli potrafiła zatrzymać erozję i stworzyć mikroklimat sprzyjający odrodzeniu. Powstające rośliny wzmacniają glebę, ograniczają erozję, zwiększają retencję wody i przyczyniają się do magazynowania dwutlenku węgla, wzmacniając cały system.
Park fotowoltaiczny przyniósł również ogromne korzyści gospodarcze. Tylko w 2024 roku projekty związane z energią odnawialną wygenerowały ponad 3 tysiące miejsc pracy, głównie dla mieszkańców okolicznych wiosek. Rozwój infrastruktury, szkolenia, nowe biznesy i rosnące dochody znacząco podniosły jakość życia lokalnych społeczności.
Talatan dziś to symbol udanej transformacji ekologicznej — przykład, że nawet najbardziej zdegradowane regiony mogą odrodzić się, jeśli połączy się technologię z długofalową wizją środowiskową. Pustynia, która przez dziesięciolecia rozrastała się bez kontroli, dziś zaczyna kwitnąć. To dowód, że odnawialne źródła energii mogą nie tylko zasilać miasta, ale również leczyć ziemię. Jeśli podobne projekty powstaną w innych regionach świata, energia słoneczna może stać się jednym z najważniejszych narzędzi w walce z globalną degradacją środowiska.
