Historia fascynuje, a filmy przenoszą nas w czasie, ukazując ważne postaci i wydarzenia. Dramaty historyczne, łączące sztukę z faktami, pozwalają głębiej zrozumieć minioną rzeczywistość. Dzisiaj poznamy część z nich – te, które każdy miłośnik historii i kina powinien umieścić na swojej liście „do obejrzenia”.
Warto jednak pamiętać, że mimo opierania się na faktach, wiele z tych produkcji zawiera elementy fikcyjne lub jest nieco zmienione w celu lepszego przekazu dla widza.
SOS TITANIC. Pamiętna noc (1958)
SOS Titanic, albo w agn. A Night to Remember to brytyjski film oparty na książce Waltera Lorda o tym samym tytule z 1955 roku. Opowiada on o tragicznej katastrofie liniowca RMS Titanic, który zatonął w nocy z 14 na 15 kwietnia 1912 roku po zderzeniu z górą lodową. W przeciwieństwie do wielu późniejszych adaptacji historii Titanica, SOS Titanic skupia się przede wszystkim na faktach i opisie wydarzeń z perspektywy różnych pasażerów i załogi statku, zamiast konstruować fabularyzowane wątki miłosne czy dramatyczne. Film jest uważany za jeden z najbardziej realistycznych i wzruszających filmów o Titanicu, a wielu badaczy i entuzjastów historii tego statku uważa go za najdokładniejszy filmowy zapis tych tragicznych wydarzeń. Przedstawia m.in.: przygotowania do podróży i wypłynięcie Titanica z Southampton, interakcje między pasażerami różnych klas oraz załogą, sam moment zderzenia z górą lodową, sceny paniki, heroizmu i rezygnacji wśród pasażerów i załogi podczas ewakuacji oraz ostateczne chwile Titanica zanim zatonął.
Tombstone (1993)
Jest to western oparty na prawdziwych wydarzeniach z życia legendarnego stróża prawa Wya Earpa, jego braci oraz przyjaciela, Doc Hollidaya, w tytułowym miasteczku Tombstone w Arizonie. Chociaż film oparty jest na prawdziwych wydarzeniach, niektóre elementy zostały dostosowane dla potrzeb narracyjnych i dramatycznych. Mimo to, Tombstone jest uważany za jeden z bardziej autentycznych i realistycznych filmów westernowych z lat 90. Chociaż zawiera elementy typowe dla gatunku, takie jak strzelaniny i pojedynki, skupia się również na relacjach między postaciami i konfliktach moralnych. To angażujący film, który łączy tradycyjne elementy westernu z głębokimi postaciami i złożonymi relacjami. Dzięki mocnym występom aktorskim, autentycznemu odtworzeniu epoki oraz dynamicznym scenom akcji, film ten jest must-see dla każdego fana gatunku western.
Upadek (2004)
Niemiecki dramat historyczny, który opowiada o ostatnich dniach Adolfa Hitlera i upadku III Rzeszy, koncentrując się głównie na wydarzeniach mających miejsce w bunkrze Führera w Berlinie podczas końcowej fazy II wojny światowej. Scenariusz został oparty na dwóch głównych źródłach: książce „Bis zur letzten Stunde” Traudl Junge, jednej z osobistych sekretarek Hitlera, oraz książce „Inside Hitler’s Bunker” Joachima Festa. Chociaż film został ogólnie pozytywnie przyjęty za swoje artystyczne osiągnięcie i dbałość o detale historyczne, wywołał pewne kontrowersje, ponieważ niektórzy krytycy obawiali się, że przedstawienie Hitlera jako postaci bardziej złożonej i ludzkiej mogło by go niejako „humanizować”. Z drugiej strony, wielu innych argumentowało, że film jedynie ukazuje Hitlera jako postać bardziej realistyczną, zamiast jednowymiarowego potwora.
ZODIAK (2007)
Film kryminalny oparty jest na faktach i opowiada o śledztwie dotyczącym seryjnego mordercy, znanego jako Zodiak, który terroryzował San Francisco w latach 60. i 70. XX wieku. Scenariusz do Zodiaka jest adaptacją książki „Zodiac” autorstwa Roberta Graysmitha, który był rysownikiem w „San Francisco Chronicle” i sam angażował się w próby rozwiązania zagadki tożsamości mordercy. Scenariusz skupia się na obsesyjnym śledztwie, które nie tylko dąży do ustalenia tożsamości Zodiaka, ale także ukazuje wpływ tej sprawy na życie osób z nią związanych. Jest to film o dokładności i frustracji wynikającej z braku jasnych odpowiedzi. Całość przedstawiona została w stonowanym, niemal dokumentalnym stylu narracji, co dodaje filmowi realizmu i wciągającej atmosfery. W głównych rolach występują Jake Gyllenhaal jako Robert Graysmith, Robert Downey Jr. jako dziennikarz Paul Avery i Mark Ruffalo jako inspektor Dave Toschi.
Reżyser przedstawił fascynujący, choć niepokojący, portret obsesji.
ZABÓJSTWO JESSE’EGO JAMESA PRZEZ TCHÓRZLIWEGO ROBERTA FORDA (2007)
Jest to adaptacja powieści Rona Hansena o tym samym tytule i opowiada historię ostatnich miesięcy życia słynnego przestępcy Dzikiego Zachodu, Jesse’ego Jamesa oraz rosnącej obsesji jednego z członków jego gangu, Roberta Forda, wobec niego. Historia opowiedziana jest w sposób bardzo osobisty, skupiając się na psychologii postaci, w szczególności na złożonej relacji między Jamesem a Fordem. Film bada tematy sławy, heroizmu, mitologii Dzikiego Zachodu oraz osobistej obsesji. Brad Pitt odgrywa główną rolę jako Jesse James, a Casey Affleck wciela się w postać Roberta Forda. Oba te występy były szeroko chwalone, zwłaszcza kreacja Afflecka, która przyniosła mu nominację do Oscara za najlepszą drugoplanową rolę męską.
Jak zostać królem (2010)
Film opowiada prawdziwą historię króla Wielkiej Brytanii – Jerzego VI i jego walkę z jąkaniem, a także o jego niespodziewanej przyjaźni z australijskim logopedą, Lionelem Logue’em, który pomógł mu przezwyciężyć tę wadę wymowy. Fabuła osadzona jest w latach 30. XX wieku i prowadzi widza przez kryzys abdykacyjny króla Edwarda VIII oraz początek II wojny światowej. Jest to okres pełen napięć politycznych, kiedy zdolność króla do skutecznego przemawiania do narodu była niezwykle ważna. Scenariusz nie skupia się tylko na jąkaniu króla, ale również na psychologicznych przyczynach tej wady mowy i na relacji pacjent – terapeuta między królem a Logue’em. Oba te wątki są przedstawione w sposób głęboki i wzruszający. Jak zostać królem jest zarówno inspirującą opowieścią o przezwyciężaniu osobistych przeszkód, jak i fascynującym spojrzeniem na ważny okres w historii Wielkiej Brytanii. W połączeniu z doskonałym aktorstwem i dbałością o detale historyczne, jest to jeden z najważniejszych filmów dekady (to także mój ulubieniec na tej liście).
W głównej roli występuje Colin Firth jako król Jerzy VI, za którego kreację zdobył Oscara za najlepszą główną rolę męską. Geoffrey Rush gra Lionele Logue’a, a Helena Bonham Carter odgrywa postać królowej Elżbiety, żony Jerzego VI.
LINCOLN (2012)
Amerykański dramat historyczny z 2012 roku w reżyserii Stevena Spielberga, z Danielem Day-Lewisem w roli tytułowej. Film skupia się na ostatnich czterech miesiącach życia prezydenta Abrahama Lincolna i jego wysiłkach na rzecz przeforsowania w Kongresie 13. poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, która miała na celu zniesienie niewolnictwa. Film jest adaptacją książki „Team of Rivals: The Political Genius of Abraham Lincoln” autorstwa Doris Kearns Goodwin, scenariusz koncentruje się głównie na politycznych staraniach wokół 13. poprawki i dokładnie ukazuje polityczne manewry, debaty i wyzwania związane z próbą zakończenia wojny secesyjnej i zniesienia niewolnictwa. Przedstawia zarówno osobiste dylematy Lincolna, jak i szeroko zakrojone ramy polityczne tamtych czasów. Lincoln jest jednym z wielu filmów o tym prezydencie, ale wyróżnia się skupieniem na konkretnym, kluczowym okresie jego prezydentury i skomplikowanych politycznych dylematach z tym związanych. Spielberg i scenarzysta Tony Kushner dokładnie zbadali historyczne źródła, aby przedstawić jak najwierniejszy obraz tamtych wydarzeń.
Z ciekawostek: Daniel Day-Lewis zdobył Oscara za rolę Lincolna, a jego kreacja jest często wymieniana jako jedna z najbardziej wiarygodnych i przekonujących interpretacji tego prezydenta w historii filmu. Film zdobył również Oscara dla najlepszej scenografii i był nominowany w wielu innych kategoriach, w tym na najlepszy film.
Zniewolony (2013)
Dramat historyczny z 2013 roku w reżyserii Steve’a McQueena. Film oparty jest na autobiograficznej książce Solomona Northupa o tym samym tytule, opisującej prawdziwe przeżycia Northupa, wolnego czarnoskórego mężczyzny z Nowego Jorku, który został porwany w 1841 roku i sprzedany jako niewolnik na południe Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził 12 lat w niewoli zanim odzyskał wolność. Jako adaptacja prawdziwych wspomnień, która wiernie oddaje okrucieństwa niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych przed wojną secesyjną. Film nie owija w bawełnę i nie ukrywa brutalności niewolnictwa. Pokazuje zarówno fizyczne cierpienie, jak i psychiczną torturę, której doświadczał Northup i inni niewolnicy. Ukazuje również skomplikowane relacje między właścicielami niewolników, nadzorcami i samymi niewolnikami. Uważany za jeden z najważniejszych filmów na temat niewolnictwa w historii kina. Wpłynął na dyskusję o rasie i historii niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych, zwracając uwagę na często pomijane aspekty tej ciemnej strony amerykańskiej historii.
Film zdobył Oscara dla najlepszego filmu, a Lupita Nyong’o została nagrodzona Oscarem za najlepszą drugoplanową rolę kobiecą. Steve McQueen został również uznany za swoje reżyserskie umiejętności i zdolność do ukazania surowej rzeczywistości niewolnictwa.
Gra tajemnic (2014)
Film przedstawia życie i pracę Alana Turinga, brytyjskiego matematyka, kryptologa i jednego z pionierów informatyki. Głównie skupia się na jego działaniach podczas II wojny światowej, kiedy prowadził zespół kryptologów w Bletchley Park, którzy pracowali nad złamaniem niemieckiego kodu Enigma. Scenariusz ukazuje złożoność wyzwania, jakim było złamanie niemieckiego kodu Enigma, oraz wkład Turinga w opracowanie maszyny (nazwanej później „maszyną Turinga”), która przyczyniła się do tego sukcesu. Poza aspektami wojennymi, film porusza trudny temat prześladowań homoseksualistów w Wielkiej Brytanii w XX wieku. Alan Turing, mimo swojego ogromnego wkładu w zwycięstwo w wojnie, został skazany za „niemoralne postępowanie” z powodu swojej orientacji seksualnej i poddany przymusowej kastracji chemicznej, co przyczyniło się do jego przedwczesnej śmierci. To ważny film, który rzuca światło na życie i osiągnięcia Alana Turinga, często nazywanego „ojcem informatyki”, a jednocześnie ukazuje tragizm jego osobistej historii w kontekście społecznych niesprawiedliwości tamtych czasów. Mała uwaga w tym przypadku – istnieją małe braki w opowiedzianej historii, więc warto doczytać.
Czas mroku (2017)
Brytyjski dramat historyczny przedstawiający okres w życiu Winstona Churchilla, kiedy to tuż po objęciu stanowiska premiera Wielkiej Brytanii w 1940 roku musiał stawić czoła jednemu z najtrudniejszych wyzwań w historii kraju: rosnącemu zagrożeniu ze strony nazistowskich Niemiec oraz wewnętrznej presji, by zawrzeć układ pokojowy z Adolfem Hitlerem. Choć film ma charakter historyczny, dużo uwagi poświęcono również wewnętrznym konfliktom Churchilla, jego wątpliwościom, strachom i relacjom z innymi czołowymi postaciami politycznymi. Jest intensywnym, ale i intymnym spojrzeniem na jednego z najważniejszych liderów XX wieku w kluczowym momencie historii świata. Pokazuje, jak wielkie decyzje historyczne są często uwarunkowane zarówno globalnymi wydarzeniami, jak i osobistymi dylematami tych, którzy je podejmują.
W centralnej roli filmu występuje Gary Oldman, który za swoją kreację Churchilla zdobył Oscara dla najlepszego aktora.
Jakie są Wasze ulubione dramaty historyczne?
Zobacz też: Oppenheimer – recenzja – smutny kawałek historii
