Wikipedia przegrała prawną batalię w sprawie nowych regulacji wynikających z brytyjskiej ustawy o bezpieczeństwie w sieci (Online Safety Act). Wikimedia Foundation, organizacja non-profit wspierająca funkcjonowanie tej największej na świecie encyklopedii internetowej, ostrzega, że przepisy mogą zagrozić prawom człowieka i bezpieczeństwu wolontariuszy-edytorów. Kluczowym punktem sporu jest potencjalny obowiązek weryfikacji tożsamości użytkowników, co – zdaniem fundacji – uderzyłoby w prywatność i wolność słowa w internecie.
Wikimedia Foundation dążyła do przeprowadzenia sądowej kontroli decyzji rządu dotyczących przepisów określających, które strony internetowe mają zostać sklasyfikowane jako „Kategoria 1” w ramach ustawy. To najwyższy poziom restrykcji, obejmujący m.in. dodatkowe obowiązki w zakresie moderacji treści i bezpieczeństwa online. Organizacja argumentowała, że prawo, które miało dotyczyć gigantów mediów społecznościowych, zostało skonstruowane zbyt szeroko, przez co może objąć również Wikipedię, mimo że jej model działania znacząco różni się od platform typu Facebook czy X (dawny Twitter).
Klasyfikacja do „Kategorii 1” mogłaby oznaczać, że Wikipedia będzie musiała weryfikować tożsamość wszystkich swoich edytorów. Takie rozwiązanie – według fundacji – podważyłoby ideę wolnego i anonimowego wkładu społeczności, która od ponad dwóch dekad buduje zasoby encyklopedii. W praktyce, aby uniknąć tej klasyfikacji, serwis musiałby ograniczyć dostęp dla użytkowników z Wielkiej Brytanii o około trzy czwarte lub wyłączyć kluczowe funkcje edycyjne, co drastycznie zmniejszyłoby jego wartość. Rząd Wielkiej Brytanii broni jednak swojego stanowiska. Jego prawnicy przekonują, że ministrowie rozważali wyłączenie Wikipedii spod nowych regulacji, ale uznali, że nie ma ku temu wystarczających podstaw. W oficjalnym oświadczeniu przesłanym do BBC rząd wyraził zadowolenie z wyroku, podkreślając, że ułatwi on dalszą realizację założeń ustawy o bezpieczeństwie online, której celem jest stworzenie „bezpieczniejszego internetu dla wszystkich”.
Sąd ostatecznie odrzucił argumenty Wikimedia Foundation. Jednak – jak podkreśla Phil Bradley-Schmieg, główny radca prawny fundacji – orzeczenie nie daje rządowi i regulatorowi rynku komunikacji Ofcom „zielonego światła” do wprowadzenia przepisów, które poważnie utrudniłyby funkcjonowanie Wikipedii. Co istotne, wyrok pozostawia otwartą furtkę do przyszłych działań prawnych, jeśli Ofcom faktycznie zdecyduje o nadaniu Wikipedii statusu „Kategorii 1”.
Eksperci zauważają, że sprawa nie jest jeszcze przesądzona. Jeśli w praktyce nowe regulacje doprowadziłyby do sytuacji, w której Wikipedia nie mogłaby dalej funkcjonować w dotychczasowej formie, możliwe byłyby kolejne pozwy i próby prawnego unieważnienia niekorzystnych decyzji. Mona Schroedel, specjalistka w zakresie ochrony danych z kancelarii Freeths, zwraca uwagę, że Wikipedia „została wciągnięta” w surowsze regulacje wyłącznie ze względu na swój zasięg i charakter treści tworzonych przez użytkowników, mimo że istotnie różni się od typowych serwisów społecznościowych. Jej zdaniem, sąd pozostawił otwartą możliwość wyłączenia Wikipedii z restrykcyjnych zasad po ponownej analizie.
Ofcom, który będzie odpowiadał za egzekwowanie nowych przepisów, również odniósł się do wyroku. W oświadczeniu przekazanym mediom regulator poinformował, że przyjmuje do wiadomości decyzję sądu i kontynuuje prace nad opracowaniem zasad dla serwisów zaklasyfikowanych do poszczególnych kategorii, w tym dotyczących dodatkowych wymogów bezpieczeństwa w sieci. Spór ten jest kolejnym przykładem napięcia między ideą wolnego internetu a rosnącymi wymogami prawnymi dotyczącymi kontroli treści i tożsamości użytkowników. Wikipedia, która opiera się na pracy tysięcy anonimowych wolontariuszy na całym świecie, stoi przed realnym ryzykiem konieczności zmiany swojego modelu działania w Wielkiej Brytanii. Taki krok mógłby stworzyć niebezpieczny precedens, prowadząc do podobnych wymogów w innych krajach, a w konsekwencji do globalnego ograniczenia swobody edytowania i dostępu do wiedzy.
Warto podkreślić, że dyskusja wokół ustawy o bezpieczeństwie w sieci w Wielkiej Brytanii od początku budziła kontrowersje. Jej zwolennicy argumentują, że nowe przepisy są konieczne, by lepiej chronić użytkowników, zwłaszcza dzieci, przed szkodliwymi treściami i cyberprzemocą. Krytycy ostrzegają jednak, że zbyt szerokie definicje i rygorystyczne obowiązki mogą nie tylko obciążyć mniejsze podmioty, ale także uderzyć w projekty działające w interesie publicznym – takie jak Wikipedia. Przegrana sprawa sądowa Wikimedia Foundation nie oznacza końca walki. Organizacja już zapowiedziała, że będzie monitorować dalsze działania Ofcomu i rządu, a w razie potrzeby podejmie kolejne kroki prawne w obronie wolności edytorów. Stawką w tym sporze jest nie tylko przyszłość Wikipedii w Wielkiej Brytanii, ale również kształt wolnego internetu, w którym anonimowy wkład społeczności jest fundamentem otwartego dostępu do wiedzy.
